Το τσουνάμι που αγνοούμε

“Ως κοινωνία αναλώνουμε τις προσπάθειές μας στο να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ζουν περισσότερα χρόνια, αλλά δεν κάνουμε σχεδόν καμία προσπάθεια να τους βοηθήσουμε να ανταπεξέλθουν οικονομικά σε αυτό το επιπλέον διάστημα”.

Με αυτά τα λόγια ο Larry Fink, CEO της μεγαλύτερης στον κόσμο εταιρείας διαχείρισης κεφαλαίων, της BlackRock, σκιαγραφεί το μεγάλο πρόβλημα με το οποίο μας φέρνει αντιμέτωπους η δημογραφική κρίση: τη διατήρηση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης στην εποχή της συνταξιοδότησης.

Η διαρκής επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής λόγω της προόδου της ιατρικής και της φαρμακολογίας αυξάνει ραγδαία τη μερίδα του πληθυσμού με ηλικία άνω των 65, θέτοντας κρίσιμες προκλήσεις στη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης και συνταξιοδότησης. Ενδεικτικά, το 2019 ένας στους έντεκα κατοίκους της γης ήταν πάνω από 65 ετών, ενώ το 2050 η αναλογία αυτή θα είναι ένας στους έξι.

Και αν νομίζετε πως μόνο το δικό μας συνταξιοδοτικό σύστημα έχει πρόβλημα, οι ιθύνοντες στις Ηνωμένες Πολιτείες κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, προβλέποντας ότι το 2034 το αμερικανικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης δε θα μπορεί να ανταποκρίνεται επαρκώς στις υποχρεώσεις του.

Πράγματα γνωστά και χιλιοειπωμένα, θα σκεφτούν κάποιοι. Παρόλα αυτά, η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων συμπεριφέρονται σαν να μην έχουν ιδέα γι’ αυτό που τους περιμένει. Φτάνουν στην ηλικία της συνταξιοδότησης έχοντας «στην άκρη» μόλις 5 ημερομίσθια, έναντι 8 μηνιαίων μισθών που έχει ο μέσος Ευρωπαίος! Δίνουν προτεραιότητα στην κάλυψη των σημερινών τους αναγκών, των πρωταρχικών, αλλά και όσων ορίζουν ως σημαντικές ανάγκες και δεν ενδιαφέρονται για το αύριο. Ένα αύριο που με βάση τις προβλέψεις θα διαρκέσει για πολλά πολλά χρόνια. Μάλιστα όχι μόνο δεν αποταμιεύουν -είτε στην τράπεζα είτε μέσω ενός ασφαλιστικού συνταξιοδοτικού προϊόντος- αλλά όσοι έχουν τη δυνατότητα (ελεύθεροι επαγγελματίες) επιλέγουν να καταβάλλουν τις λιγότερες δυνατές εισφορές για την αυτασφάλισή τους.

Αλλά δεν είναι μόνον οι πολίτες που συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχει αύριο. Οι κυβερνήσεις έχουν καθυστερήσει υπερβολικά να κάνουν τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ώστε αυτό να καταστεί βιώσιμο με τα νέα δημογραφικά δεδομένα, τα οποία γνωρίζουν πολύ καλά. Η μετατροπή του ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης σε κεφαλαιοποιητικό είναι μεν ένα θετικό βήμα, αλλά είναι πολύ μικρό και έγινε πολύ αργά. Δεν είναι αρκετό για να αποτρέψει την κατάρρευση του συστήματος, το οποίο ήδη χρηματοδοτείται κατά μεγάλο ποσοστό από τον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς οι εισφορές των ασφαλισμένων δεν επαρκούν. Η περαιτέρω αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση θα έχει μεγάλο πολιτικό κόστος και δύσκολα θα το τολμήσει μία κυβέρνηση. Όλοι εδώ και δεκαετίες προτιμούν να μετακυλίουν το βάρος των δύσκολων αποφάσεων στους επόμενους.

Δισταγμό επιδεικνύουν και στα καλά που μπορεί να κάνει για τη χώρα η ιδιωτική ασφάλιση. Δεν αποφασίζουν με τίποτα να αρπάξουν αυτό το πολύτιμο χέρι βοηθείας, παρότι έχουν αρχίσει να πνίγονται. Επειδή βραχυπρόθεσμα θα έχει επιπτώσεις στα ταμεία τους, αρνούνται να αποδεχθούν το μεγάλο όφελος που θα υπάρξει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα και έτσι δεν δημιουργούν ένα ευνοϊκό πλαίσιο κινήτρων για την ανάπτυξη του τρίτου πυλώνα ασφάλισης ή ακόμη και για την ευρύτερη συμμετοχή της ιδιωτικής ασφάλισης στον δεύτερο πυλώνα, αυτόν της επαγγελματικής ασφάλισης, στον οποίον συμμετέχει μόλις το 4% του εργατικού δυναμικού της χώρας.

Η συνταξιοδοτική αποταμίευση είναι σήμερα πιο απαραίτητη από ποτέ. Καθένας από εμάς θα πρέπει να επανεξετάσει την ιεράρχηση των αναγκών του και να δώσει προτεραιότητα στη διασφάλιση ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης στα χρόνια της συνταξιοδότησης, δεδομένου ότι είναι αρκετά αμφίβολο το αν θα μπορεί η κοινωνική ασφάλιση να του καταβάλει όσα του υπόσχεται. Σ’ αυτή τη διαδικασία όμως δεν πρέπει να είναι μόνος. Ο κάθε ασφαλιστικός διαμεσολαβητής οφείλει να είναι πλήρως ενημερωμένος για την κατάσταση και να ενημερώνει με τη σειρά του τον κάθε έναν πελάτη του, βοηθώντας τον να ιεραρχήσει σωστά τις ανάγκες του και να πάρει τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον του. Άλλωστε οι ασφαλιστικές εταιρείες διαθέτουν πλήθος αποταμιευτικών προϊόντων για κάθε πορτοφόλι, με μεγάλο εύρος επιλογών ως προς τις εισφορές και τις καταβολές.

Μιλώντας για συνταξιοδοτικά προϊόντα, έκλεισαν πρόσφατα δύο χρόνια από τις 22 Μαρτίου 2022, οπότε και τέθηκε σε ισχύ το νομοθετικό πλαίσιο που είχε ψηφιστεί από την ΕΕ τον Ιούλιο του 2019 για το PEPP, το πανευρωπαϊκό ατομικό συνταξιοδοτικό προϊόν, αλλά ακόμη δεν έχουμε καμία ενημέρωση για τη δημιουργία τέτοιων προϊόντων. Θυμίζουμε ότι δικαίωμα για τη δημιουργία και διάθεση PEPP έχει μία ευρεία γκάμα χρηματοοικονομικών οργανισμών, όπως ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, επενδυτικές εταιρείες, ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης κ.ά. Επίσης το κάθε PEPP θα έχει ισχύ σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και θα ακολουθεί τον ασφαλισμένο σε περίπτωση μετακίνησής του από ένα κράτος-μέλος σε άλλο. Όλα βεβαίως τα PEPP θα υπόκεινται στο ενιαίο πλαίσιο κανόνων και κυρώσεων που έχει θεσπίσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
underwriter.gr