Πόσο σας σέβονται οι ανώτεροι σας;

Σεβασμός: Το μεγαλύτερο προσόν ενός ηγέτη.

«Ο σεβασμός είναι σαν τον αέρα. Όσο υπάρχει γύρω μας, κανένας δεν του δίνει σημασία. Εάν όμως τον αφαιρέσεις, είναι το μόνο που σκέφτονται οι άνθρωποι». Αυτή η φράση από το μπεστ-σέλερ, Crucial Conversations, συμπυκνώνει με απόλυτη σαφήνεια την σημασία του σεβασμού, μια σημασία που διατρανώνεται όταν εξετάζει κανείς το μέγεθός της στον εργασιακό χώρο.

Του Χρήστου Γαβαλά

Η επιστήμη μιλάει από μόνη της, το ίδιο και οι αριθμοί. Και τα όσα αποτυπώνονται είναι εκκωφαντικά. Σε πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Georgetown, περίπου 20.000 εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο ρωτήθηκαν και χαρακτήρισαν τον σεβασμό ως το πιο σημαντικό στοιχείο συμπεριφοράς που θα μπορούσε να διακατέχει έναν ηγέτη.

Και όμως: οι ίδιοι ερωτηθέντες δεν άφησαν την παραμικρή αμφιβολία για το ότι η ασέβεια και η αγενής συμπεριφορά επικρατεί ολοένα και περισσότερο στους χώρους εργασίας τους.

Σε τι μπορεί να οφείλεται αυτή η εμφανής παραδοξότητα;

Η απάντηση κρύβεται στην άγνοια που κυριαρχεί επί του θέματος στις τάξεις των ανωτέρων στην ιεραρχία μιας επιχείρησης. Μια άγνοια που με τη σειρά της είναι απόρροια του ότι οι ίδιοι λαμβάνουν και νιώθουν τον σεβασμό -αναντίρρητα και λόγω θέσης- και επομένως δεν μπαίνουν καν στον κόπο να αναλογιστούν εάν οι ίδιοι τον εκπέμπουν ή εάν τον προσφέρουν στους υφισταμένους τους.

Μπορεί να ακούγεται βασανιστικά απλοϊκό αλλά οι ηγέτες μπορεί απλώς να μην καν γνωρίζουν το πρόβλημα. Αυτό, όμως, είναι μόνο μέρος της εξήγησης. Το μεγαλύτερο ζήτημα είναι ότι φαίνεται πως έχουν ελλιπή κατανόηση του τι συνιστά σεβασμό στο χώρο εργασίας, οπότε ακόμη και οι καλές προσπάθειες ενδέχεται να μην είναι αρκετές.

Το σίγουρο είναι πως οι εργαζόμενοι που αισθάνονται σεβασμό είναι πιο ευγνώμονες και πιστοί στις εταιρείες τους. Ποιος ο λόγος; Το γεγονός ότι για τους περισσότερους ανθρώπους η δουλειά τους είναι θεμελιώδες στοιχείο αναφορικά με το πώς αντιλαμβάνονται οι ίδιοι τους εαυτούς τους, ο σεβασμός που μπορεί να λαμβάνουν σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον αποτελεί σημάδι κοινωνικής αξίας για εκείνους.

Επιπλέον, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες οι εργαζόμενοι συχνά εντάσσονται σε οργανισμούς με την ελπίδα να αναπτύξουν τις ταυτότητές τους με την πάροδο του χρόνου, να ανελιχθούν επαγγελματικά και να γίνουν οι καλύτερες εκδόσεις του εαυτού τους.

Αλλά και από την άλλη πλευρά, γίνεται πλήρως αντιληπτό ότι ένας χώρος εργασίας που ευνοεί την επίδειξη σεβασμού αποφέρει τεράστια οφέλη και στους οργανισμούς. Οι υπάλληλοι που δηλώνουν ότι αισθάνονται ότι γίνονται σεβαστοί είναι πιο ικανοποιημένοι με τις δουλειές τους και πιο ευγνώμονες αλλά και πιστοί στις εταιρείες τους.

Είναι πιο ανθεκτικοί, συνεργάζονται περισσότερο με τους συναδέλφους τους, έχουν καλύτερη απόδοση και είναι πιο δημιουργικοί, ενώ είναι και πιο πιθανό να λάβουν οδηγίες από τους ηγέτες τους, τις οποίες να ακολουθήσουν.

Αντίθετα, η έλλειψη σεβασμού μπορεί να προκαλέσει πραγματική ζημιά. Μια άλλη έρευνα υπογραμμίζει ότι το 80% των εργαζομένων που έγιναν δέκτες αγενούς συμπεριφοράς περνούν σημαντικό χρόνο στην εργασία τους αναλογιζόμενοι αυτή τη συμπεριφορά ενώ το 48% δήλωσε ότι σκόπιμα ελαττώνει την προσπάθειά του πάνω στη δουλειά. Επιπλέον, η ασεβής συμπεριφορά εξαπλώνεται συχνά στις τάξεις των συναδέλφων και μεταφέρεται σταδιακά και στους πελάτες της εταιρείας.

Αυτό που ωστόσο πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι η οικοδόμηση ενός οργανισμού όπου θα κυριαρχεί το κλίμα σεβασμού στις τάξεις των συναδέλφων ανεξαρτήτως βαθμίδας, δεν απαιτεί ριζική αναθεώρηση των πολιτικών του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού ή οποιωνδήποτε άλλων επίσημων αλλαγών. Αντίθετα, αυτό που χρειάζεται είναι η συνεχής εξέταση των ανεπαίσθητων αλλά σημαντικών τρόπων με τους οποίους μπορεί να μεταλαμπαδευτεί σεβασμός από το ένα πρόσωπο στο άλλο.

1. Καθιέρωση ελάχιστου σεβασμού που θα χρωστάει ο ένας στον άλλο

Κάθε υπάλληλος πρέπει να αισθάνεται ότι η αξιοπρέπεια του αναγνωρίζεται και γίνεται σεβαστή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους εργαζομένους στις χαμηλότερες βαθμίδες. Σε μια μελέτη που διεξήχθη από τα Πανεπιστήμια του Michigan, του George Washington και του Yale, πολλοί καθαριστές νοσοκομείων περιέγραψαν φαινομενικά ανεπαίσθητες ενδείξεις που τους ώθησαν να αισθάνονται είτε ότι η αξία τους ενισχύθηκε είτε ότι μειώθηκε. Μερικοί καθαριστές δεν είχαν λάβει ποτέ την αναγνώριση που άξιζαν από άλλα μέλη του προσωπικού, κάνοντάς τους να νιώθουν σχεδόν αόρατοι ενώ άλλοι ανέφεραν ότι είχε αυξηθεί η ενέργεια και η αξία που ένιωθαν για τους εαυτούς τους, μόνο χάρη στον χαιρετισμό που τους απηύθυνε ένας γιατρός ή χάρη στο ότι τους κράτησε μια πόρτα ανοιχτή για να περάσουν. Ακόμη και σε μεγάλες όμως εταιρείες, τα ζητήματα του σεβασμού είναι υψίστης σημασίας. Ένας συνεργάτης πωλήσεων της Apple περιέγραψε την πρώτη του εντύπωση για τον Διευθύνοντα Σύμβουλο σε ένα blog του 2011: «Για τον Tim Cook δεν υπάρχουν χαζές ερωτήσεις. Όταν μου απάντησε, μου μίλησε σαν να ήμουν το πιο σημαντικό άτομο στην Apple. Πράγματι, μου μίλησε σαν να ήμουν ο ίδιος ο Steve Jobs. Το βλέμμα του, ο τόνος του, η μακρά παύση του… εκείνη την ημέρα άρχισα να νιώθω σαν κάτι περισσότερο από κομμάτι που εύκολα θα μπορούσε να αντικατασταθεί. Ήμουν ένα από τα δεκάδες χιλιάδες αναπόσπαστα κομμάτια της Apple». Είναι εξαιρετικά σημαντικό να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε εάν η επαγγελματική σας κατάσταση σας εμποδίζει να αντιληφθείτε μια απόσταση ως προς το θέμα του σεβασμού και σημειώστε ότι η απλή αναγνώριση ή ο έπαινος από έναν ηγέτη είναι συχνά αρκετή για να κάνει τον υπάλληλο να αισθάνεται πολύτιμος.

1. Μάθετε πώς να μεταφέρετε σεβασμό στον χώρο εργασίας σας

Υπάρχουν συγκεκριμένες συμπεριφορές που εκφράζουν τον σεβασμό του ενός προς τον άλλο σε έναν εργασιακό χώρο; Ναι, απαντά σχετική έρευνα, τα ευρήματα της οποίας δείχνουν ότι το να ακούμε ενεργά τον συνομιλητή μας ή να δείχνουμε με την στάση μας και τον τόνο της φωνής μας ότι εκτιμούμε την διαφορετικότητα στην προέλευση κάποιου ή στις ιδέες του, μπορεί να κάνει την διαφορά. Για τους ηγέτες, η ανάθεση σημαντικών καθηκόντων σε υφιστάμενους, η διάθεση να ακούσουν αντί να δώσουν συμβουλές, αλλά και η παροχή ελευθερίας στους εργαζομένους ούτως ώστε να επιδιώξουν να υλοποιήσουν δημιουργικές ιδέες, παράλληλα με την επίδειξη ενδιαφέροντος για τη μη εργασιακή ζωή των υπαλλήλων και την παροχή δημόσιας στήριξης προς αυτούς σε κρίσιμες καταστάσεις είναι μερικές από τις πολλές συμπεριφορές που δείχνουν και εμπνέουν τον σεβασμό.

Μην ξεχνάτε ωστόσο ότι οι κανόνες σχετικά με το πώς εμπνέεται αλλά και εισπράττεται ο σεβασμός μπορεί να διαφέρουν από εταιρεία σε εταιρεία ή ακόμη και από το ένα τμήμα στο άλλο. Ίσως οι άνθρωποι στον προηγούμενο χώρο εργασίας σας θεωρούσε επίδειξη σεβασμού την ανταλλαγή πρωινών ευχαριστηρίων με συναδέλφους, αλλά οι συνάδελφοί σας στο νέο σας εργασιακό χώρο θα μπορούσαν αυτό να το θεωρήσουν ως μια αγενή απόσπαση της προσοχής κατά την έναρξη μιας κρίσιμης εργάσιμης ημέρας. Ή ίσως στο προηγούμενο περιβάλλον σας, θα μπορούσε η ταυτόχρονη παροχή επαίνων και κριτικής στη διάρκεια προετοιμασίας για μια παρουσίαση σε πελάτες να θεωρηθεί έκφραση σεβασμού, αλλά οι συνάδελφοί σας στην τωρινή σας δουλειά να το θεωρήσουν προσβλητικό.

1. Αναγνωρίστε ότι ο σεβασμός έχει παράπλευρες επιδράσεις

Οι ηγετικές συμπεριφορές γίνονται συχνά αντικείμενο μίμησης σε έναν οργανισμό, και όπως η μπορεί η αγένεια να επεκταθεί σε έναν οργανισμό, το ίδιο ακριβώς μπορεί να συμβεί και με τον σεβασμό. Η επίδραση αυτή από πάνω προς τα κάτω είναι επίσης πιθανό να διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν τους πελάτες της επιχείρησης, αλλά και συνεργάτες του κλάδου και μέλη της κοινότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια η Costco χαρακτηρίστηκε ως ο καλύτερος εργοδότης μεγάλου μεγέθους στην Αμερική από τη Forbes και συνδέθηκε με τον «αγαπημένο λιανοπωλητή της Αμερικής» σε μια έρευνα του Αμερικανικού Δείκτη Ικανοποίησης Πελατών. Στο άλλο άκρο του φάσματος, οι εταιρείες που είναι επικεφαλής της λίστας «χειρότερης εξυπηρέτησης πελατών» κατέχουν συχνά κορυφαίες θέσεις στη λίστα με τους «χειρότερες εταιρείες για να εργάζεται κάποιος».

1. Προσαρμόστε την ποσότητα του κερδισμένου σεβασμού που μεταδίδετε στους άλλους

Πέρα από τη διασφάλιση της ύπαρξης του ποσοστού σεβασμού που οφείλουν να δείξουν ούτως ή άλλως, οι ηγέτες μπορούν να προσδιορίσουν και να προσαρμόσουν τον συνδυασμό τύπων σεβασμού που θα επιτρέψουν καλύτερα στους υπαλλήλους τους να προοδεύσουν. Αν και είναι πιθανό ότι απαιτείται υψηλότερο επίπεδο τόσο οφειλόμενου όσο και κερδισμένου σεβασμού, ενδέχεται να έχετε λόγους να υπογραμμίσετε τον ένα τύπο ή τον άλλο. Ίσως έχετε θέσει έναν στόχο που απαιτεί πολλή συνεργασία και συνοχή, που σημαίνει πως πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον οφειλόμενο σεβασμό. Εναλλακτικά, εάν η κουλτούρα σας είναι επικεντρωμένη στην ανάδειξη μεμονωμένων συνεισφορών, μπορείτε να δώσετε έμφαση στον κερδισμένο σεβασμό, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα κριτήρια αξιολόγησης της απόδοσης είναι διαφανή και κατευθύνουν την προσοχή των εργαζομένων σε αντικειμενικά μετρήσιμα μεγέθη και όχι σε υποκειμενικές συγκρίσεις με συναδέλφους. Τι μορφή θα μπορούσαν να πάρουν αυτές οι εκφράσεις κερδισμένου σεβασμού; Σύμφωνα με μια παγκόσμια έρευνα της McKinsey σε περισσότερα από 1.000 στελέχη, διευθυντικά στελέχη και υπαλλήλους, ο έπαινος από τον διευθυντή τους, η προσοχή από έναν ηγέτη και οι ευκαιρίες για να τεθούν επικεφαλής ενός έργου έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στα κίνητρα από ό, τι τα οικονομικά κίνητρα.

1. Σκεφτείτε τον σεβασμό σαν κάτι που δεν έχει τέλος

Το να αποφασίσετε πότε θα δείξετε σεβασμό δεν είναι σαν να παίρνετε μια απόφαση που απαιτεί τη διαίρεση μιας σταθερής πίτας (όπως όταν κατανέμετε χρόνο, αυξήσεις αμοιβών ή προσοχή, για παράδειγμα), υποστηρίζουν οι Steven Blader και Siyu Yu του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης. Ο σεβασμός δεν είναι πεπερασμένος. μπορεί να δοθεί σε έναν υπάλληλο χωρίς να αφαιρεθεί από άλλους. Αυτό ισχύει τόσο για τον οφειλόμενο όσο και τον κερδισμένο σεβασμό: Όλα τα μέλη ενός οργανισμού δικαιούνται το πρώτο, και όλοι οι υπάλληλοι που πληρούν ή ξεπερνούν τους στόχους απόδοσης αξίζουν τον δεύτερο. Και η θέση ενός εργαζομένου στο οργανόγραμμα, δεν τον καθιστά περισσότερο ή λιγότερο άξιο σεβασμού. Ο οφειλόμενος σεβασμός πρέπει να αποδίδεται τόσο στον επιστάτη όσο και στον διευθύνοντα σύμβουλο και ο κερδισμένος σεβασμός πρέπει να βασίζεται στην ικανοποίηση ή την υπέρβαση των στόχων που αφορούν στον ρόλο κάποιου.

1. Δείτε τον σεβασμό σαν εξοικονόμηση και όχι σπατάλη χρόνου

Η μετάδοση σεβασμού από τον ένα στον άλλο δεν έρχεται απαραίτητα σε βάρος των κρίσιμων καθηκόντων του καθενός. Η μελέτη των Πανεπιστημίων χαρακτηρίζει την έλλειψη χρόνου ως «κούφια δικαιολογία», επισημαίνοντας ότι ο σεβασμός αφορά σε μεγάλο βαθμό το πώς κάνετε αυτό που ήδη κάνετε, υποδηλώνοντας ότι ο οφειλόμενος σεβασμός ενσωματώνεται καλύτερα στις κανονικές μας αλληλεπιδράσεις και μπορεί να είναι τόσο απλός όσο η επικοινωνία και η ακρόαση με τρόπο που να δείχνει ότι εκτιμάμε τον συνάδελφό μας αλλά και η διάθεσή μας να επιβεβαιώσουμε την αξία των άλλων μέσα στην εταιρεία. Είστε ακόμα ανήσυχος σχετικά με πιθανό κίνδυνο να χάσετε τον χρόνο σας; Μικρές προσθήκες στην ημέρα σας που απαιτούνται για να μεταδώστε τον σεβασμό θα μπορούσαν να σας εξοικονομήσουν σημαντικό χρόνο. Η παραμέληση του σεβασμού μπορεί να είναι πολύ πιο δαπανηρή από την διατήρησή του: Η αντιμετώπιση των συνεπειών της ασεβούς συμπεριφοράς, εκτιμά, κοστίζει σε χρονικούς όρους συνολικά επτά εβδομάδες το χρόνο για ηγέτες και στελέχη σε εταιρείες Fortune 1000. Ο χρόνος και η προσπάθεια που απαιτούνται για την αναγνώριση της απόδοσης, το χαιρετισμό των άλλων ή την υιοθέτηση απλών κινήσεων ευγενείας όπως το κράτημα της πόρτας για να περάσει ο συνάδελφος είναι κατά πολύ μικρότερα.

1. Γνωρίζετε πότε οι προσπάθειες για μετάδοση του σεβασμού μπορούν να σας βγουν μπούμερανγκ

Οι προσπάθειες να δείξετε σεβασμό μπορεί να προκαλέσουν περισσότερο κακό παρά καλό αν είναι ασυνεπείς ή τυχαίες. Οι εργαζόμενοι είναι πιθανό να εκλάβουν αόριστες εκφράσεις από το HR ή υψηλού επιπέδου ηγέτες, οι οποίες όμως δεν εφαρμόζονται καθημερινά από τους διευθυντές και τους συνομηλίκους τους ως μοχλούς χειραγώγησης ή απάτης. Και εάν οι άνθρωποι επιδεικνύουν ιδιαίτερο σεβασμό σε ορισμένες καταστάσεις αλλά όχι σε άλλες - για παράδειγμα, εάν ένας διευθυντής λέει επαίνους μόνο παρουσία (ή απουσία) ανώτερων ηγετών - τα λόγια τους πιθανότατα θα θεωρηθούν ανέντιμα. Τέλος, πρέπει να μην επιτρέψετε την μετάδοση ή επίκληση κερδισμένου σεβασμού, ο οποίος που δεν έχει κερδηθεί στην πραγματικότητα. Ένας υπάλληλος της Televerde το έθεσε έτσι: «Δεν είναι ότι να θέλουμε συνεχείς φιλοφρονήσεις χωρίς αντίκρισμα Θέλω να σου προσφέρω μια δουλειά που θα έχει αξία». Ακριβώς επειδή οι υπάλληλοι θεωρούν την ειλικρίνεια ως μια από τις πιο πολύτιμες εκφράσεις σεβασμού, τα ανειλικρινή φιλοφρονήματα, όσο καλοπροαίρετα και αν είναι, είναι πιθανό να είναι αντιπαραγωγικά.